Cùng mở gói “quà năm mới” của tổng thống Nga Putin tặng Yanukovich

Một câu hỏi đặt ra : vì sao Putin, một con người rất thực tế, lại hào phóng như vậy ? Có đúng là vì tình anh em giữa hai nước cùng khối Slavơ như ông nói hay không ? Vậy chúng ta cùng mở gói “quà năm mới” của tổng thống Nga Putin tặng Yanukovich xem bên trong có những gì ?

Chúng ta sẽ cùng phân tích những yếu tố kinh tế và chính trị vì hai mặt này có quan hệ và tác động hữu cơ với nhau nhưng các quan hệ về kinh tế sẽ quyết định các quan hệ chính trị.

1. Nga cũng có lợi khi giảm 1/3 giá khí đốt cho Ukraina

Thứ nhất, Nga sẽ tăng được khối lượng khí đốt bán cho Ukraina cho nên tổng số tiền sẽ không giảm đi thậm chí sẽ nhiều hơn. Thời gian cuối Ukraina đã giảm nhiều khối lượng mua từ Nga vì giá cao và tìm nguồn từ những nước khác. Cụ thể năm 2013 Ukraina mua của Nga 27 tỷ m3 với giá trung bình $401, tổng cộng $10,8 tỷ, năm tới nếu Ukraina mua toàn bộ lượng cần thiết 51 tỷ m3 với giá hạ thì tổng cộng sẽ là $13,7 tỷ, như vậy tổng số tiền sẽ nhiều hơn.

Hiện nay Nga có các hợp đồng mua khí đốt của Turkmenistan, Kazakhstan và Uzbekistan với giá chỉ $220-230 với khối lượng khoảng 32 tỷ m3. Nga sẽ dùng lượng này cho nhu cầu vùng Trung Á của mình và sẽ bán cho Ukraina khí đốt khai thác từ các mỏ gần Ukraina, như vậy sẽ không mất công vận chuyển và nén khí .

Thứ hai, Ukraina sẽ đảm bảo việc quá cảnh thường xuyên khí đốt sang châu Âu. Giá khí đốt ở châu Âu hiện nay không dưới $390/1000m3, như vậy Nga cũng sẽ được lợi khi tăng lượng bán sang châu Âu. Ngoài ra hai bên sẽ đàm phán thành lập tập đoàn điều khiển hệ thống vận chuyển khí đốt tức là sự tham gia trực tiếp của Nga vào hệ thống này của Ukraina.

2. Putin trong một số điều kiện nhất định sẽ điều khiển khả năng và thời điểm phá sản quốc gia của Ukraina và sẽ cầm cương các hàng động của Yanukovich

Với lượng tín dụng lớn $15 tỷ thông qua mua trái phiếu chính phủ nhưng không giải ngân ngay mà chỉ có $3 tỷ trong thời gian tới , số còn lại sẽ dần dần “ theo mức độ cần thiết”. Tức là tùy theo các động thái của Yanukovich phía Nga có thể ngừng, cắt hoặc đòi thanh toán sớm tín dụng, điều đó đồng nghĩa với việc Putin trong một số điều kiện nhất định sẽ điều khiển khả năng và thời điểm phá sản quốc gia của Ukraina và sẽ cầm cương các hàng động của Yanukovich.

Với số tín dụng này các khoản nợ quốc gia của Ukraina sẽ lên tới mức kỷ lục, hơn nữa Ukraina cũng sẽ phải trả 5% cho việc sử dụng tín dụng của Nga. Để so sánh năm 2008 tổng các khoản nợ quốc gia là $11 tỷ , năm 2013 đã lên $68,8 tỷ và đến cuối năm 2015 sẽ đạt mức khổng lồ $88 tỷ.

Việc giảm giá ga 1/3 nhưng giá đó sẽ được xem xét từng quý một tức là Nga có thể sẽ nâng lên bằng giá cũ hay giảm đi cũng có nghĩa sự phụ thuộc của chính quyền Ukraina . Vì hai bên chỉ ký điều khoản bổ sung vào hợp đồng đã được ký kết từ năm 2009 và giá $268,5 chỉ là tạm thời và sẽ được xem xét 3 tháng một lần.

3. Putin cần một nước Ukraina yếu và lệ thuộc

Châu Âu và Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) nếu cho tín dụng sẽ yêu cầu cải cách, minh bạch và dân chủ để Ukraina có thể dần tự giả quyết các vấn đề của mình, tăng sức cạnh tranh của các sản phẩm và nền kinh tế theo tiêu chuẩn châu Âu. Nga thì không ra các yêu cầu trên, như vậy Ukraina sẽ ngày càng yếu đi và càng cần tín dụng của Nga. Giống như Nga cho Ukraina một “liều thuốc giảm đau tức thì” còn châu Âu và phương Tây đề nghị “chữa bệnh lâu dài”.

4. Các hợp đồng với Nga chỉ đáp ứng tạm thời nhu cầu trước mắt mà không giải quyết cơ bản các nguyên nhân đe dọa hệ thống tài chính của Ukraina, thậm chí còn làm sâu sắc hơn

Trước mắt chính quyền sẽ giữ giá đồng grivna, bảo đảm và tăng lương công nhân, viên chức, hưu trí, các nhà sản xuất trong nước sẽ tăng lượng xuất khẩu sang Nga. Nhưng bản thân nền kinh tế Nga cũng có những khó khăn tương tự cho nên đó sẽ chỉ là tạm thời.

Lượng tín dụng đó chỉ đủ để Ukraina trụ hết năm 2015 và lúc đó lại cần một con số tương tự. Còn các vấn đề cơ bản khác để có một nền kinh tế vững chắc thì vẫn còn nguyên không được giải quyết. Cộng với con số khổng lồ các khoản nợ quốc gia , chi phí lớn cho cuộc bầu cử tổng thống 2015 thì đồng tiền quốc gia lúc đó sẽ lại đứng trước nguy cơ mất giá trầm trọng .

5. Putin đã đóng cánh cửa hội nhập châu Âu của Ukriana

Mặc dù phía Ukraina tuyên bố vẫn tiếp tục con đường hội nhập châu Âu nhưng trên thực tế quá trình này đã bị ngưng lại vì nếu ngược lại Putin sẽ dùng các biện pháp như trên để ngăn cản. Putin đã dành chiến thắng trong cuộc tranh giành Ukraina với phương Tây và châu Âu.

6. Putin tặng Yanukovich nhiệm kỳ tổng thống thứ hai

Lượng tín dụng và giá khí đốt giảm sẽ giúp giữ giá đồng tiền, bảo đảm việc trả và tăng lương, không tăng giá khí đốt và các khoản thu khác cho nhà ở đối với nhân dân trước kỳ bấu cử 2015. Yanukovich sẽ dùng đó làm con bài trong cuộc vận động bầu cử vì có một lượng lớn cử tri là công nhân, viên chức, người hưu trí và những người có tư tưởng thân Nga, lấy lại lòng tin của một số người mất tín nhiệm đối với ông trong 2 năm qua.

Kể cả việc Nga có thể tăng giá khí đốt hay cắt giảm tín dụng cũng sẽ được tận dụng cho quá trình tranh cử.

Hơn nữa Yanukovich có tiền chi phí cho cuộc vận động bầu cử tới và tăng sức mạnh và kiểm soát của mình bằng cách tăng cường Bộ Nội vụ, Ban an ninh quốc gia, Viện Kiểm soát, Ủy ban bảo vệ Nhà nước. Trong Ngân sách quốc gia 2014 tổng dự chi cho các cơ quan này tăng đến mức 25 tỷ UAH . Hơn nữa còn phát hiện ra cả “quỹ đen” dưới dạng trợ giá cho các sản phẩm xí nghiệp sản xuất than với lượng 13,3 tỷ UAH năm 2014 tăng gần gấp đôi so với năm 2013. Người ta cho rằng đây là tiền dành cho cuộc bầu cử tổng thống 2015.

Nếu Yanukovich thắng cử thì Putin sẽ tiếp tục các chính sách trên ở mức sâu hơn, nếu không thì nền kinh tể Ukraina vẫn phụ thuộc nhiều vào Nga và Putin sẽ vẫn dùng những dây xích này để trói buộc Ukraina. Như vậy Putin làm tất cả những điều trên trước hết do lợi ích và những tham vọng chính trị của chính bản thân nhằm giữ Ukraina trong quỹ đạo của mình. Giống như câu ngạn ngữ người Nga thường nói : "Miếng pho mát không mất tiền chỉ có trong bẫy chuột".

Lê Thái Kỳ